Machineveiligheid in de houtsector, anders bekeken!
Bosontginning, timmer- en schrijnwerk, interieurwerk, meubelvervaardiging, … elke tak in de houtsector heeft zijn eigen specifieke bewerkingen en bijhorende machines. Verschillende van deze (klassieke) machines zijn standaard terug te vinden in nagenoeg elke onderneming. Andere, branche gerichte machines, maatwerkmachines of samenstellen van machines (machinestraten) worden dan eerder gelinkt met specifieke activiteiten of producten.
Echter, twee thema’s hebben alle machines, in alle houtsectoren, gemeen: de veiligheid en de gezondheid van zowel de gebruiker als de omstaander.
Dan rijst steevast de vraag hoe het komt dat er toch nog veel ongevallen gebeuren, of beroepsziektes opduiken, die wellicht perfect voorkomen hadden kunnen worden?
5 ELEMENTEN DIE DE SLEUTEL ZIJN TOT EEN VEILIGE EN GEZONDE MACHINE, EN BIJ UITBREIDING, WERKPOST EN ATELIER.
1. Machines en opleiding
Een machine bedienen maar er niet, of veel te weinig mee vertrouwd zijn, is vaak de aanleiding tot verschillende negatieve gevolgen: machinebreuk, schade aan omgeving en grondstoffen, ernstige verwondingen bij de operator en/of omstaanders, productieverliezen, …
Vaak beweren werknemers, zeker nieuwe, over voldoende kennis te bezitten, maar is dit wel zo? Tijdens economische hoogconjunctuur en een tekort aan goede krachten zijn het de eerste zaken waar lichter mee omgesprongen wordt. Opgepast hiervoor! Een overhaaste beslissing kan verregaande, ernstige gevolgen hebben …
Wees er dus zeker van dat de juiste man/vrouw op de juiste plaats ingezet wordt. Check de vooropleiding, de professionele ervaring en mogelijks de nood aan extra interne en/of externe opleiding voor specifieke machines. Voorzie ook regelmatige evaluatie en, indien nodig, bijsturing. Zo krijg je ongetwijfeld gedreven en gemotiveerde werknemers. En op hun beurt zijn diezelfde werknemers de beste garantie tot een goed werkend en onderhouden machinepark.
2. Machines en onderhoud/herstelling
Het klinkt zeer cliché en toch… Als het om een auto gaat, dan is het vanzelfsprekend dat er periodiek onderhoud en smering gebeuren, dat de wagen regelmatig schoongemaakt wordt. Ook de verplichte keuring vinden we normaal. Net omwille van het verplichte karakter van deze keuring worden ongevallen sterk gereduceerd!
In onze sector moeten de meeste machines, op enkele uitzonderingen na, niet verplicht gekeurd worden door een bevoegde instantie. Is dit een reden waarom het regelmatig onderhoud en de controle van een machine plots minder belangrijk is? Neen!
De Belgische wetgeving (Codex Welzijn op het Werk – IV.2-13) hieromtrent is zeer duidelijk: "De werkgever neemt de nodige maatregelen om ervoor te zorgen dat de arbeidsmiddelen door een adequaat onderhoud in zodanige staat worden gehouden dat zij tijdens de gehele gebruiksduur voldoen aan de toepasselijke bepalingen."
Een praktische invulling hiervan is om het onderhoudsschema van de machineleverancier te respecteren, en hiervan ook steeds de nodige bewijzen te kunnen voorleggen (vb. onderhoudsboek). De onderhouds- en herstellingswerkzaamheden moeten steeds door bevoegde interne of externe personen gebeuren.
3. Machines en veiligheid
Wanneer een onderneming zich een nieuwe machine aanschaft, klein of groot, eenvoudig of complex, dan moet deze machine, bestemd voor de Europese markt, sinds 1 januari 1995, CE-conform zijn. Dit betekent dat de constructeur een machine aflevert die voldoet aan minimale veiligheids- en gezondheidseisen. Worden meerdere machines aan elkaar gekoppeld dan moet ook voor het geheel (‘de machinestraat’) een CE-conformiteitsattest afgeleverd worden.
Verder wordt er duidelijk voorgeschreven dat de machine op de juiste manier moet gebruikt worden (punt 1. Opleiding). Op de juiste manier gebruiken betekent dat de machine enkel met voldoende kennis mag aangewend worden en enkel voor bewerkingen waarvoor ze werd ontworpen.
Verder moeten alle veiligheidsonderdelen die op de machine aanwezig zijn, er ook op blijven. Dit betekent dat van zodra een veiligheidsvoorziening (beschermkappen, afschermingen, contactveiligheden, …) wordt verwijderd of overbrugd, de machine niet meer CE-conform is!
Evenzeer vervalt de CE-conformiteit als er eigenhandig wijzigingen aangebracht worden aan de machine. Laat je daartoe dus nooit verleiden zonder eerst af te stemmen met de machineconstructeur.
En wat dan met machines van vóór 1 januari ‘95?
Dit betekent geenszins een vrijgeleide tot het gebruiken van aangepaste en onveilige machines. Minimaal is Boek IV van de Codex van kracht, in het bijzonder BIJLAGE IV.2-2 waar 19 minimale voorschriften beschreven staan waaraan deze machines moeten voldoen. Maar men kan er ook zelf voor kiezen te voldoen aan de Machinerichtlijn (CE-conformiteit).
En wat bij aankoop van een tweedehandsmachine?
Eenvoudig gesteld gelden dezelfde voorwaarden als de beschrijving hiervoor. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen machines die op de markt gebracht werden vóór en na 01-01-95.
Eén belangrijk verschil: de aankoop van een tweedehandsmachine van buiten de Europese Unie moet steeds voldoen aan de Machinerichtlijn, dus CE-conform zijn, zelfs al werd de machine oorspronkelijk gebouwd en in dienst genomen binnen de Europese Unie.
Welke machine je ook aangeschaft , deze moet officieel in dienst gesteld worden. Het is de preventieadviseur die ervoor zorgt dat er een indienststellingsverslag wordt opgemaakt. Dit is een document dat aftoetst of rekening werd gehouden met de verschillende risico’s van de machine en de werkpost (inclusief de werknemers), of alle noodzakelijke documenten en attesten aanwezig zijn, …
In het geval van een nieuwe machine of een gewijzigde situatie van een bestaande machine, dient er telkens een indienststellingsverslag opgemaakt te worden.
4. Machines en gezondheid
Stof, lawaai, trillingen en stralingen zijn de meest voorkomende gezondheidsrisico’s tijdens het gebruik van machines. Het negeren van deze risico’s, of het zich verkeerd beschermen ertegen, kan zelfs al op korte termijn leiden tot ernstige aandoeningen:
- stof: ademhalingsproblemen, allergische reacties van huid en slijmvliezen, ...
- lawaai: gehoorproblemen, doofheid, verhoogde bloeddruk, …
- stralingen: oogletsels (vb. laserstraling) en brandwonden
- trillingen: weefselschade, afwijkingen van bloedvatenstelsel en zenuwen, …
In eerste instantie moeten de collectieve beschermingsmaatregelen maximaal toegepast worden: stofafzuiging, omkastingen, afschermingen, … Is dit niet voldoende om de machinegebruiker en eventuele omstaanders voldoende te beschermen, dan moeten persoonlijke beschermingsmiddelen de blootstelling aanvaardbaar maken: ademhalingsbescherming, gehoorbescherming, handbescherming, …
5. Machines en externe ondersteuning
Als we ziek zijn raadplegen we een dokter, als we willen bouwen/verbouwen raadplegen we een architect en verschillende vaklui. Ook voor specifieke machine-aangelegenheden kunnen we ons wenden tot gespecialiseerde instanties: de machineleveranciers, externe diensten voor Preventie en Bescherming op het Werk, Externe diensten voor Technische Controles, externe consultancy, Wood.be, Woodwize, …
Afhankelijk van het thema en de specifieke vraagstelling kan je er ondersteuning genieten in de vorm van fysische bijstand ter plaatse, het uitvoeren van risicoanalyses, het (periodiek) controleren van arbeidsmiddelen en installaties, het aanbieden van veiligheidsdocumentatie zoals ondersteunende brochures en tools, veiligheidsinstructiekaarten, risicoanalyseformulieren, …
De 5 elementen toegepast? … Sleutel gevonden! …
Wees er maar zeker van dat u op deze manier bijdraagt tot een veiligere en gezondere werkomgeving!
/MEER INFO/
Check onze preventiecampagne op maat van de houtsector.
publicatiedatum: 30-11-2020